Sợi dây liên kết giữa founder và startup - Rootopia case study
Chào anh chị và các bạn, tôi là Tuấn - một venture capitalist tại quỹ Genesia. Đây là trang blog tôi chia sẻ những bài học mà bản thân may mắn học được cũng như những trải nghiệm của bản thân với mong muốn được học hỏi thêm góc nhìn từ anh chị cũng như đóng góp một phần nhỏ bé vào sự phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam.
Chào mừng anh chị quay lại với bytuanhuynh. Việc xuất bản những bài blog đều đặn mỗi tuần sẽ dẫn đến một thử thách: bí ý tưởng. Và tuần này tôi đang đối mặt với thách thức này. Những lúc như thế này, tôi thường quay lại những chủ đề tôi tâm huyết và là một trong những tiêu chí đánh giá startup của cá nhân tôi - Sự kết nối tầm nhìn giữa cá nhân founder và startup hay còn được gọi vision alignment. Bài viết sẽ chia sẻ góc nhìn cá nhân của tôi về tại sao tôi nghĩ đây là lý do quan trọng và case study của Rootopia.
Những lý do founder bắt đầu startup
Trước hết, hãy tìm hiểu những lý do founder bắt đầu làm startup. Theo tôi, có 3 lý do sau mà bản thân nhận thấy những hướng tiếp cận chưa thực sự tối ưu để xây dựng một startup lớn và bền vững:
Startup vì mục đích tài chính cho cá nhân
Startup vì hào quang và danh vọng
Startup vì chiều lòng VC
Vậy tại sao những cách trên lại chưa tối ưu?
Ở lý do (1), chắc đay là một trong những lý do mà tôi gặp nhiều nhất, và cơ bản, đây là một lý do hoàn toàn chính đáng. Chỉ là qua trao đổi với các founder với xuất phát điểm này, tôi nhận thấy rằng họ dễ dàng thỏa mãn bản thân sau khi công ty trải qua một/một số vòng gọi vốn; dẫn đến không còn tích cực và tận tâm cho business nữa. Như vậy, khó để họ có thể chạy bền với startup được lâu dài. Mặt khác, khi có những trend mới trong thị trường, những cơ hội mới để kiếm được nhiều tiền hơn, trong khi business chính chưa thật sự làm đến nơi đến chốn, họ vẫn sẽ cố gắng gắn vào startup của mình dù bản thân thấy tính tương thích không thực sự cao với mục đích để đi gọi được thêm vốn từ các nhà đầu tư; những buzz word như social commerce hay web3. là một ví dụ điển hình. Để lại cuối cùng startup như một nồi lẩu thập cẩm, nhưng chưa có món nào thực sự nổi bật.
Về lý do thứ (2), thay vì dành thời gian cho startup, những founder có xu hướng muốn được chú ý và dành nhiều nguồn lực cho nó - như là lên báo, làm diễn giả, etc. Tôi cũng đã có 1 bài viết về chủ đề này, anh chị có thể tham khảo tại đây. Một điểm mà tôi muốn làm rõ là lên truyền thông hay đi sự kiện không có gì xấu cả, chỉ là động lực để làm những việc đó cần được cân nhắc rõ ràng.
Lý do cuối cùng - (3). Trước khi đi vào lý do này, hãy lùi lại một bước để nhìn bức tranh được rõ hơn. Bản chất của VC là quản lý tài sản, nghĩa là từ số tiền mà họ gọi được từ các nhà đầu tư (hay còn gọi là LP) và làm thế nào để nhân số tiền đó lên một cách hiệu quả, chính là cách giúp VC sống sót và có thể tiếp tục gọi được thêm tiền trong tương lai. Khi một số VC chứng minh được họ quản lí tiền đủ tốt, họ gọi được nhiều tiền hơn, nhiều hơn và nhiều hơn nữa. Việc này đẩy áp lực phải đầu tư vào những thị trường lớn hay các công ty phát triển nhanh chóng để tạo ra lợi nhuận đủ lớn để chứng minh năng lực của họ.
Các founder nhạy bén chắc chắn sẽ nhận ra xu hướng này, khi bắt đầu một business, họ sẽ nghĩ về đâu là thị trường mà VC sẽ đầu tư, đi làm startup để có thể nhận được vốn cao mà không quan tâm nhiều về các yếu tố khác. Tôi muốn làm rõ quan điểm ở đây, việc founder có thể suy nghĩ một cách chiến lược nên chọn thị trường hay mô hình kinh doanh nào phù hợp không phải là điểm trừ, mà tôi muốn nhấn mạnh nhiều hơn về động lực làm startup của họ. Nói cách khác, founder đang không đi làm vì tầm nhìn của họ, họ đi làm vì VC nhiều hơn.
Cả 3 lý do trên đều có thể dẫn đến một giả định của bản thân tôi, đó là: họ không có nhiều động lực để sống chết với startup. Vì founder không có sự kết nối với business, những lúc khó khăn nhất của startup như cạn tiền chẳng hạn, họ sẽ có xu hướng muốn từ bỏ - và đây là một điểm quan trọng. Thực tế những startup tạm gọi là thành công (được định giá trăm triệu đô hay tỉ đô) thường trải qua rất nhiều khó khăn, và ngấp nghé bờ vực không tiền để duy trì startup. Và tinh thần sống chết với startup là một nhân tố quan trọng, giúp startup vượt qua cửa tử và tiếp tục lớn mạnh như ngày hôm nay.
Case study về sự liên kết sâu sắc giữa founder và business - Rootopia
Vậy tinh thần sống chết với startup được thể hiện như thế nào?
Vào năm ngoài, quỹ Genesia đã may mắn được đồng hành cùng Rootopia - một nền tảng công nghệ tài chính giúp cho người học có thể vay dễ dàng.
Anh có 3 bé, và học phí của các bé là một bài toán rất đau đầu. Phải cân bằng giữa dòng tiền trong gia đình cũng đóng học phí cho con; mà có khi trường bắt đóng một lần 6 hay 12 tháng, tạo ra sự thiếu hụt về dòng tiền trong gia đình.
Từ nỗi đau đóng học phí này, anh được truyền cảm hứng để giải quyết nỗi lo đóng tiền học cho người học và bắt đầu thành lập Rootopia. Ở dưới là đoạn chat 2 anh em bàn về thị trường gọi vốn cho startup để chuẩn bị cho việc gọi vốn của Root. Mặc dù đã nhận tiền của VC và thực ra trong tài khoản của Root vẫn còn không ít tiền, runway còn dư dả, cũng như Root bắt vào guồng cho thấy những dấu hiệu đầu tiên của Product Market Fit. Thế nhưng anh Trường đã bắt đầu rục rịch đi chuẩn bị tiền riêng để bơm thêm vào Root (thậm chí đến hiện tại Root mới chuẩn bị đi gọi vòng đầu tư tiếp theo).
Có lần anh em người uống với nhau tôi vẫn nhớ mãi, anh chia sẻ về lối sống của anh. Dù là một ex-Co-founder and CEO ở Ahamove và ex-Director ở Momo, anh vẫn không mua nhà hay xe, vẫn ở nhà thuê và giữ lối sống khá giản dị. Anh dành một phần tiền để đảm bảo cho vợ và các bé, còn lại anh muốn all-in cho startup, vì mục đích duy nhất: Giảm nhẹ gánh nặng của các bậc phụ huynh trong việc đưa con cái tiếp cận đến những chương trình giáo dục tiên tiến và chất lượng.
Lời kết
Qua case study của anh Trường, anh chị có thể thấy sợi dây liên kết giữa cá nhân founder và startup quan trọng đến mức nào. Việc chấp nhận dừng lại khiến cho khả năng thành công của startup về 0%. Thú vị thay, sợi dây này có thể được hình sau quá trình thành lập startup qua việc hiểu hơn những giá trị mà startup cần hướng tới, nhìn rõ hơn tại sao anh chị làm công việc này; lúc đó tôi tin độ sống chết với startup của anh chị sẽ cao hơn nhiều. Cảm ơn anh chị đã đọc bài viết và mong nó có thể thêm mang lại được giá trị cho anh chị.