[Sinh Viên topic] Đâu là con dao sắc bén mà các bạn sinh viên nên cân nhắc
Chào anh chị và các bạn, tôi là Tuấn - một venture capitalist tại quỹ Genesia. Đây là trang blog tôi chia sẻ những bài học mà bản thân may mắn học được cũng như những trải nghiệm của bản thân với mong muốn được học hỏi thêm góc nhìn từ anh chị cũng như đóng góp một phần nhỏ bé vào sự phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam.
[Topic cho sinh viên]
Chào mừng mọi người trở lại với bytuanhuynh. Cho những ai chưa biết thì mặc dù đi làm VC hơn 2 năm nay, hiện nay tôi vẫn là sinh viên của trường RMIT. Tuần này trường tôi làm lễ tốt nghiệp cho các bạn đã hoàn thành đủ tín chỉ của những học kì trước, nhìn những bạn học cùng lứa mặc áo tốt nghiệp trong khi mình vẫn còn phải vác sách đến trường nó khó tả lắm, vui cho các bạn nhưng cũng thấy chán bản thân mặc dù chỉ còn 2 tháng nữa là học xong. Sẵn tâm trạng buồn vui lẫn lộn này, bài blog tuần này xin phép viết về chủ đề sinh viên.
Có 2 câu hỏi tôi nhận được nhiều nhất từ các bạn trong trường: (1) Làm thế nào để được điểm cao? và (2) Làm thế nào để nổi bật và được làm “job xịn”? Đối với câu số (1), tôi nhìn thấy sự thất vọng của mọi người khi nghe câu trả lời từ tôi - “làm nhiều thì quen thôi”. Đúng thật đây là một câu trả lời qua loa vì thực tế trong cặp tôi không cất “bí kíp” nào cả. Nhưng (2) là câu hỏi quan trọng hơn nhiều, và thường được hỏi bởi các bạn đã có thành tích học tập tốt. Nhân lúc kinh tế đang khó khăn và cạnh tranh việc làm ngày càng cao, câu hỏi này càng cấp thiết hơn và bài viết hôm nay sẽ là câu trả lời từ góc nhìn hạn hẹp của tôi - mong là nó sẽ giúp các bạn sinh viên có góc nhìn toàn diện hơn.
Note: Đây là ý kiến cá nhân của tôi, một người không thích mấy cái học thuật, áp dụng cho các ngành liên quan đến tài chính và kinh doanh, và chỉ mang tính chất tham khảo. Quan trọng, tôi chưa có full-time job trên pháp lý.
Thành tích học tập và thi cử chỉ là bàn đạp
Với tôi, đại học là nơi cung cấp cái nền cho sự nghiệp của bạn. Hãy lấy câu chuyện đánh nhau ra làm ví dụ. Bạn có thể lì đòn và có năng khiếu trong việc đánh nhau, có thể lên thành trùm xóm, trùm trường. Nhưng bạn khó thể nào trở thành một nhà vô địch quyền anh được, bởi vì bạn thiếu một nền tảng vững chắc. Những nhà vô địch quyền anh thường sẽ đi học, tập đi tập lại một động tác qua nhiều ngàn giờ những động tác rất căn bản để xây dựng nền tảng vững chắc. Có nhiều cách để có được nền tảng tốt và đại học là một nguồn phổ biến.
Còn những cuộc thi học thuật thì sao? Tôi nghĩ nó như cái teaser phim, giúp bạn có những trải nghiệm lướt qua về công việc như giải case của một doanh nghiệp lớn. Sau này khi đi làm việc rồi nhìn lại, công việc thực tế phức tạp hơn nhiều.
Vậy nếu bạn đạt điểm cao và giành giải ở những cuộc thi lớn, nó có thực sự giá trị không? Câu trả lời là có và không. Không vì những trải nghiệm từ việc học đại học cũng như cuộc thi mang lại còn rất hạn chế, nên bạn có đạt top trong đó không thực sự mang nhiều giá trị theo góc nhìn cá nhân tôi. GPA của tôi hiện nay khoản 3.6 và tôi cũng may mắn đạt được giải ở một cuộc thi với quy mô tầm tầm, nên tôi rất hiểu để đạt thành tích học tập cao đòi hỏi bạn phải rất nỗ lực cố gắng, chăm chỉ và hard-working. Mặc dù tôi không nghĩ nó quan trọng khi bạn đi ra trường, không thể phủ nhận đây là 2 thứ giúp tôi có cơ hội được vào vòng phỏng vấn khi tôi ứng tuyển thực tập vị trí intern ở quỹ vào năm 2. Thậm chí, lúc đó tôi nghĩ đây là 2 “con dao” duy nhất tôi có.
Vấn đề lớn với con dao này là nó sẽ sắc bén ở những năm đầu, nhưng khi thời gian trôi đi và đỉnh điểm đến khi nhận bằng tốt nghiệp, nó thành con dao cùn.
Sau này đi làm rồi nghiệm lại, thành tích học tập chỉ là một con “dao” và tôi đã không nhìn ra được mình còn hơn chục con “dao” để quên trong balo. Nên nếu bạn không có thành tích học tập tốt, chả có vấn đề gì cả. Như trường hợp của tôi, nộp vào quỹ đầu tư, tôi có thẻ làm một bài phân tích về thị trường fintech chẳng hạn (mặc dù nó sẽ là cấp độ mẫu giáo) nhưng tôi tin nó sẽ gây đủ ấn tượng để tôi vào được vòng phỏng vấn.
Vậy đâu là con dao sắt? - Growth mindset
Phần trên giúp bạn giải đáp thắc mắc về thành tích học tập, và phần này sẽ cùng nhau đi kiếm “đồ chơi xịn”.
Vậy đâu là con dao sắt? Bạn nghĩ là kinh nghiệm làm việc? Uhm, ở một góc độ nào đó. Với tôi, tư duy đóng vai trò then chốt, và nên được xây chuẩn càng sớm càng tốt. Growth mindset là tư duy tôi tin là quan trọng bậc nhất: được hiểu là không có giới hạn cho khả năng và tiềm năng phát triển của bản thân, miễn mình còn cố gắng thì mình sẽ phát triển. Với tư duy này, khi bạn muốn học điều gì, bạn sẽ cố gắng học được nhiều nhất có thể. Bạn sẽ có xu hướng lăn xả nhiều hơn, chấp nhận nhiều thử thách để không ngừng phát triển.
Tôi cũng không dám chắc bản thân có được growth mindset 100%. Nhưng đây là suy nghĩ của tôi giúp tôi đưa ra quyết định đi thực tập. Tốt nghiệp 12 với “sự đói” kiến thức (lúc đó tôi không tin những thứ tôi học ở cấp 3 là cần thiết ). Từ hồi học lớp 10 tôi đã mơ về ngày tôi được vào đại học sau khi học những tiết học, đặc biệt là môn văn (tôi dở tệ môn văn từ lớp 1 đến lớp 12). Vì thế, tôi cố gắng tối đa hóa cơ hội học tập của tôi ở đại học. Năm nhất tôi cố gắng học được nhiều nhất có thể ở đại học như lên lớp đầy đủ, đọc thêm những tài liệu tham khảo, tham gia hoạt động câu lạc bộ và các cuộc thi học thuật. Đến cuối năm nhất tôi là thấy cơn “đói” hiện về và dần thấy những thứ mình đang học không còn đủ “thỏa mãn” (đồng nghĩa với việc tôi tin là kiến thức không có khả năng áp dụng thực tế nhiều), đó là lúc tôi nghĩ chỉ có đi thực tập tôi mới thỏa mãn “cơn đói” của bản thân. Tôi cố gắng để được một job ở quỹ (bạn có thể đọc thêm về lý do và hành trình của tôi tại đây). Lúc vào thực tập tôi cũng muốn cố gắng làm tốt việc được giao để được giao nhiều việc hơn để mở rộng cơ hội được học. Thậm chí sau 2 năm, may mắn nhận được khá đầy đủ những quyền hạn trong vai trò một nhà đầu tư mạo hiểm, cơn đói vẫn còn đấy, “làm sao để việc abc một một cách hiệu quả hơn?” luôn là câu hỏi thường trực trong đầu tôi. Để trả lời, cách duy nhất là phải đi học thêm qua việc dấn thân nhiều hơn.
Tôi chia sẻ chặn đường của bản thân để bạn thấy tầm quan trọng xuyên suốt của tư duy này, tôi tin đây không chỉ là vũ khí để bạn trở nên nổi bật để được nhận vào ở những công việc có cạnh tranh cao, mà còn giúp bạn phát triển sự nghiệp sau này.
Vậy làm sao để xây dựng được growth mindset?
Haha, rất tiếc tôi không phải là chuyên gia để trả lời chi tiết cho câu hỏi này.
Tôi xin phép chia sẻ những đúc kết của bản thân tôi để các bạn có thể tham khảo thêm, được chia ra hai giai đoạn đầu năm 2 đại học trở về trước và sau năm 2 đại học.
Giai đoạn 1: Đầu năm 2 đại học trở về trước:
Thú thật, lúc này tôi học chỉ để thỏa mãn bản thân vì tính tôi vốn tò mò. Đặc biệt là những chủ đề liên quan đến kinh tế. Nó được hình thành một phần vì tôi không thấy sự thú vị kiến thức từ sách vở và trường lớp.
Giai đoạn 2: Sau đầu năm 2 đại học
Cuối năm nhất đại học là một cột mốc quan trọng, lúc đó tôi may mắn được nhiều người tín nhiệm, và được làm nhiều việc cũng lúc. Thêm nữa, lúc đó bản thân dần thấy thỏa mãn với kiến thức mình học được rồi. May mắn, do khả năng tôi kém nên được “đứt gánh” sớm, lúc đó chả việc nào ra việc nào, nhìn thấy ghê lắm. Như lẽ tự nhiên, tôi suy sụp, thất vọng về bản thân, etc. tóm lại là lọt hố. Lúc đó có 2 sự lựa chọn, hoặc là một là xây nhà luôn ở dưới hố ở hoặc là tìm đường trèo lên. Cũng may mắn nữa là hố không sâu lắm cộng với nhiệt huyết của tuổi trẻ, tôi bò lên được nhờ việc nhận ra được mục đính sống của bản thân (bạn có thể đọc rõ hơn tại đây). Đây là lúc cơn đói quay trở lại mạnh mẽ, thúc đẩy tôi học nhiều hơn vì tầm nhìn của bản thân - ““I want to work to give back to the community” (tôi muốn đi làm để đem lại những giá trị cho cộng đồng).”
Từ 2 giai đoạn của bản thân, tôi không rõ đây có phải là cách chuẩn hóa không. Bước 1: chọn 1 lý để cố gắng, Bước 2: lọt hố; Bước 3: cố gắng trèo lên, Bước 4: tìm được lý do để cố gắng sâu sắc hơn . May mắn, mỗi người khả năng cao sẽ được lọt hố, và theo những tại liệu tôi đọc, bạn sẽ khủng hoảng tuổi 20, tuổi 30, etc. Nên chúng ta sẽ xuống hố, rồi lại lên (hãy cố gắng trèo lên). Càng thành công, càng nhiều áp lực càng dễ xuống hố.
Lời kết
Tóm lại, hãy chọn đúng con dao và cố gắng mài bén nó. Mong rằng những chia sẻ tâm huyết của tôi có thể giúp các bạn sinh viên có thể có thêm góc nhìn để trả lời câu hỏi số (2): Làm thế nào để nổi bật và được làm “job xịn”? Lâu lâu viết một bài về chủ đề cho sinh viên, mong là chất lượng không quá tệ; cảm ơn các bạn đã đọc bài blog và mong rằng nó có thể mang lại giá trị cho bạn.
Cảm ơn các anh chị đã đọc bài blog và mong rằng bài viết này có thể mang lại được giá trị cho anh chị. Để giảm sự phụ thuộc vào Facebook cũng như nhận được bài viết sớm nhất, anh chị hãy subscribe trang blog bằng email của mình nhé (trong trường hợp email của trang blog nằm trong hộp thư “Spam”, hãy chuyển qua hộp thư “Inbox”).