#Recap: The Full Reset by Morgan Housel
*Đây là bài blog tôi đã viết vào tháng 4/2024; tuy nhiên tôi đã quên chia sẻ. May mắn khi viết bài #Góc nhìn: Làm đầu tư và những vết xẹo; có những chi tiết liên hệ nên tôi đã tìm thấy bài blog này.
Tuần vừa rồi, tôi may mắn được một founder chia sẻ một bài viết hay, thấm, và làm tôi sởn da gà; và tôi muốn recap bài viết này thành tiếng việt để có thể tiếp cận với nhiều đọc giả hơn. The Full Reset by Morgan Housel - Partner ở Collaborative Fund và là tác giả của cuốn sách nổi tiếng The Psychology of Money. Bài viết này đưa ra nhiều góc nhìn khác nhau về sức mạnh của tư duy full reset (tạm dịch: Bắt đầu từ số 0).
P/s: Bài viết chỉ tóm lược một số luận điểm nổi bật. Nếu bạn muốn có một góc nhìn toàn diện, bạn hãy đọc nguyên tác ở đây.
Đội quân vũ trang của Đức
Chiến tranh thế giới thứ I khép lại với sự thất bại của Đức. Theo hoà ước Versailles năm 1919, Đức mất 1/8 đất đai, gần 1/2 dân số, 1/3 mỏ sắt, gần 1/3 mỏ than, 2/5 sản lượng gang, gần 1/3 sản lượng thép và gần 1/7 diện tích trồng trọt. Đặc biệt, hoà ước này gần như đã tiêu diệt đội quân của Đức, với sáu triệu khẩu súng trường, 38 triệu quả đạn, nửa tỷ viên đạn, 17 triệu quả lựu đạn, 16.000 máy bay, 450 tàu chiến và hàng triệu tấn thiết bị chiến tranh khác đã bị phá hủy hoặc tước đoạt.
20 năm sau, khi Đức một lần nữa là nước khơi mào cho Chiến tranh thế giới thứ 2, đánh vào các nước Châu Âu; với một đội quân lớn và tối tân bậc nhất thế giới. Họ có xe tăng nhanh nhất. Lực lượng không quân mạnh nhất. Pháo binh mạnh nhất. Các thiết bị liên lạc tinh vi nhất và những tên lửa đầu tiên - tất cả đều tạo ra một chiến khốc liệt hơn tất cả những trận chiến khác trong lịch sử nhân loại.
Và tất cả điều này có thể xảy chính nhờ việc bị tước bỏ hết vũ khí trong Thế chiến thứ 1. Cụ thể, cụ George Marshall, Tham mưu trưởng quân đội, đã đưa ra quan điểm quan trọng với Tổng thống Roosevelt về khả năng công nghệ của Đức Quốc xã vào năm 1939:
After the [first] World War practically everything was taken away from Germany in the way of materiel. So when Germany rearmed, it was necessary to produce a complete set of materiel for the troops. As a result, Germany has an army equipped with the most modern weapons that could be turned out. That is a situation that has never occurred before in the history of the world.
(Tạm dịch):
Sau Thế chiến [lần thứ nhất], hầu như mọi thứ đều bị lấy đi khỏi nước Đức dưới dạng vật chất. Vì vậy khi Đức tái vũ trang cần phải sản xuất đầy đủ trang thiết bị cho quân đội. Kết quả là Đức có một quân đội được trang bị những loại vũ khí hiện đại nhất có thể sản xuất được. Đó là tình huống chưa từng xảy ra trong lịch sử thế giới.
Trang bị vũ trang là một trong những lĩnh vực đắt đỏ và nặng nề nhất mà một quốc gia đầu tư. Mặt khác, việc quyết định có nên nâng cấp/ thay mới vũ trang là một quyết định cực kì khó, vì phải so sánh giữa hiệu quả và chi phí. Vì vậy, không khó để chúng ta có thể bắt gặp đa phần các quốc gia sẽ tận dụng lại những vũ khí đã lỗi thời; trong khi công nghệ thì không ngừng phát triển.
Tuy nhiên, vì Đức đã bị tước hết vũ khí, nên khi họ muốn trang bị vũ khí cho một cuộc chiến mới, họ không có sự lựa chọn nào khác ngoài sản xuất mới . Vì vậy, tất cả vũ khí của họ đều là sự dụng công nghệ mới và tối tân nhất vào thời điểm đó.
Mặt khác, quân Đồng minh khi bắt đầu cuộc chiến ở một vị thế rất khác: “Quân đội Hoa Kỳ mvới khẩu súng trường Springfield được thiết kế vào năm 1903. Pháp với những chiếc xe tăng chậm chạp từ thời Thế chiến thứ nhất. Có thời điểm, nước Anh đã rút những khẩu đại bác thế kỷ 19 ra khỏi viện bảo tàng để chuẩn bị cho cuộc xâm lược của Đức.”
Mặc dù quân Đồng minh dần bắt kịp về vũ khí với Đức sau đó; tuy nhiên, chúng ta có thể thấy rằng:
Việc có được một nguồn lực dồi dào là một lợi thế
Việc bắt đầu từ con số không cũng là một lợi thế
Lợi thế (2) có thể “ăn” được Lợi thế (1)
Khủng hoảng tài chính 2008 - Zero-based budgeting
Vào năm 2010, sau khủng hoảng tài chính năm 2008 trôi qua, cụ Charlie Murger đã chia sẻ:
I just see business after business after business which has rationalized so that it can protect its balance sheet and earning power while utilizing fewer people
(tạm dịch)
Tôi chỉ thấy hết doanh nghiệp này đến doanh nghiệp khác đã hợp lý hóa để có thể bảo vệ bảng cân đối kế toán và khả năng kiếm tiền trong khi sử dụng ít người hơn
Thực vậy, từ năm 2008, số lượng tập đoàn lớn áp dụng Zero-based budgeting đã tăng 50% theo khảo sát từ Deloitte, trong đó những tập đoàn lớn như Campbell Soup, Kellogg, và Kraft vẫn đang sử dụng ở thời điểm hiện tại.
Zero-based budgeting quan niệm rằng ngân sách mỗi năm nên được tạo từ đầu, thay vì sử dụng ngân sách của năm trước làm cơ sở. Cụ Jimmy Carter đã làm cho nó trở nên nổi tiếng trong những năm 1970 - lần cuối cùng ngân sách doanh nghiệp và chính phủ căng thẳng như năm 2022-2023.
Phương pháp tài chính này dựa trên cơ sở: Mọi thứ đều thay đổi và tiến hoá. Vì vậy, bạn có thể cân nhắc cách tiếp cận theo tư duy: “Chúng ta nên làm gì bây giờ?” thay vì làm theo những cách đã giúp ta có được thành công trước đó.
Kinh nghiệm - Con dao 2 lưỡi
Nhà đầu tư Dean William đã từng chia sẻ:
“Expertise is great, but it has a bad side effect. It tends to create an inability to accept new ideas.”
(tạm dịch)
“Chuyên môn thì tốt nhưng nó lại có tác dụng phụ không tốt. Nó có xu hướng tạo ra sự bất lực trong việc tiếp nhận những ý tưởng mới.”
Bạn có thể cảm nhận việc này qua việc cảm nhận và niềm tin những công nghệ mới như Blockchain hay AI. Những người trẻ 20-30s sẽ có xu hướng tin vào tiềm năng phát triển của công nghệ so với những cố chú 50-60s.
Một mẩu chuyện khác, một trong những nhà đầu tư thành công nhất nước Mỹ - Tỷ phú Stanley Druckenmiller đã được thăng lên chức Director vào năm thứ 2 trong sự nghiệp làm quỹ của ông:
When he asked why he was promoted above the others around him … the reason he was given was because he didn’t yet carry the burden of experience … His boss said, “We around here have been in a bear market since 1968.’ This was 1978. ‘I think a big secular bull market’s coming. We’ve all got scars. We’re not going to be able to pull the trigger. So I need a young, inexperienced guy to go in there and lead the charge.”
(tạm dịch)
Khi anh ta hỏi tại sao anh ta được thăng chức hơn những người xung quanh… lý do anh ta được đưa ra là vì anh ta chưa mang gánh nặng kinh nghiệm… Sếp của anh ta nói, “Khu vực này chúng tôi đã ở trong một thị trường gấu từ năm 1968.” Bây giờ là năm 1978. 'Tôi nghĩ một thị trường bò sắp diễn ra. Tất cả chúng ta đều có vết sẹo. Chúng ta sẽ không thể bóp cò được. Vì vậy tôi cần một chàng trai trẻ, thiếu kinh nghiệm để đến đó và lãnh đạo cuộc chiến.”
Bắt đầu từ số 0 với ý tường và kỳ vọng.
Tất cả mọi thứ đều phát triển và tiến hoá - thị trường, công nghệ, nghề nghiệp, v.v. - đều phải được tiếp cận với tư duy: Những thứ đã được chứng minh thành công đều có hạn sử dụng. Một khi nó hết hạn, bạn nên cân nhắc bỏ đi thay vì cố gắng sửa chữa chúng.
Cảm nhận cá nhân
Bài viết này được phát hành vào cuối năm 2023, thời điểm khó khăn toàn cầu, đặc biệt cho các startup. Năm 2024 này cũng chưa có nhiều dấu hiện hiệu thị trường sẽ phục hồi nhanh; đây là bài viết rất chuẩn về “timing”. Áp dụng ý tưởng Full reset vào startup, có 3 điểm tôi muốn mở ra với các founder:
Khi quyết định pivot, các founder có thể cân nhắc việc đưa ra quyết định không dựa trên những gì mà startup đã có để giảm bias (tôi nhớ là tôi đã đọc câu này ở đâu đó nhưng chưa tim được nguồn) >>> (1) Thị trường, nhu cầu của khách hàng thay đổi & (2) Có thể thoát ra hoàn toàn để làm cái mới
Áp dụng phương pháp Zero-based budgeting >>> (1) Tối ưu chi phí và tăng biên lợi nhuận & (2) Thúc đẩy sáng tạo trong việc tìm cách mới để tối ưu
Chọn chuyên gia phù hợp. Đây là một đúc kết tôi học được từ một người anh: Startup sinh ra để tạo ra những giá trị (có thể mới hoặc cũ) dựa trên những cách thức mới, vì thế chuyên gia nên là một người có growth mindset, dám chấp nhận thử cái mới. Một số biểu hiện thôgn thường của chuyên gia có fixed mindset là: Tập trung vào giải pháp hơn là vấn đề của khách hàng và phản biện dựa trên kinh nghiệm thay vì logic (và hay dễ tự ái)
Cảm ơn anh chị đã đọc bài blog hôm nay và mong rằng nó sẽ mang lại giá trị nào đó cho anh chị.
Let’s stay focused and keep pushing 🔥
Để nhận được bài viết sớm nhất, anh chị hãy subscribe trang blog bằng email của em nhé (trong trường hợp email của trang blog nằm trong hộp thư “Spam”, hãy chuyển qua hộp thư “Inbox”).