#Góc nhìn: Founder có nên nhận lương không?
Founder có nên nhận lương không?
Đa phần các founder ở giai đoạn đầu khi bootstrap startup có xu hướng “lấy công làm lời”. Câu hỏi này sẽ trở nên quan trọng hơn khi startup nhận được vốn. Tuy nhiên, đây là một câu hỏi không hoàn chỉnh, bỏ qua nhiều yếu tố quan tọng và rất khó để có thể trả lời được. Thêm nữa, tôi cũng không nghĩ có một câu trả lời “one-size-fit-all”. Gần đây tôi cũng nhận được câu hỏi của một founder về chủ đề này nên tôi muốn chỉa sẻ góc nhìn của bản thân về chủ đề này.
Tách biệt giữa Founder & CXO (CEO, CTO, COO, etc)
Trước hết, tôi muốn làm rõ giữa 2 title, Founder và CXO. Founder hay Co-founder là (những) người lập ra công ty và họ sở hữu cổ phần và quyền biểu quyết. Lúc này, thông qua biểu quyết thông qua vai trò của thành viên hội đồng quản trị, công ty đưa ra quyết định để thuê người founder đó làm CEO, COO, hay bất cứ level nào.
Như vậy, Founder và CEO nên được tách biệt. Dựa trên cơ sở này, để thuê người founder đó làm CEO, và như bất cứ hợp đồng lao động nào, công ty (người sử dụng lao động) có trách nhiệm và nghĩa vụ phải trả lương cho người lao động. Quyết định thuê ai với mức lương thế nào được quyết định bởi hội đồng quản trị.
Đứng trên góc nhìn của luật, nếu founder được công ty làm CXO, họ phải được nhận lương.
Những yếu tố ảnh hưởng đến lương của Founder & CXO
Trên cơ bản, số tiền lương sẽ được quyết định dựa trên giá trị người đó có thể mang lại cho tổ chức, được đối sánh với thị trường. Vì là một startup, mà startup thường không có lời ở giai đoạn đầu, và đây là 1 yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến lương của Founder & CXO. Nếu công ty vừa gọi được vốn, runway của công ty có thể chưa phải là nỗi lo quá cấp bách. Tuy nhiên, sẽ ra sao nếu công ty có tình hình tài chính chưa tốt (chẳng hạn còn 3 tháng nữa là hết tiền). Cắt giảm nhân sự và giảm lương có thể là một phương án khả dĩ để startup có thể kéo dài runway, để công ty có đủ thời gian để break-even hay có thể kêu gọi 1 nguồn vốn mới.
Mặt khác, nếu thu nhập từ tiền lương là nguồn thu nhập chính của founder, founder không có nhiều tài sản (có khả năng thanh khoản); và trong trường hợp founder có gia đình; thì việc founder nhận mức lương thấp hơn so với mức sống cũng là một quyết định khó khăn. Trong đó sẽ cần sự hợp tác giữa founder và công ty.
Liệu founder có thể tối ưu hoá chi phí của cá nhân và gia đình đến một mức mà tình hình tài chính của công ty cho phép?
Lúc này, founder sẽ cần cân nhắc giữa 2 yếu tố:
Thực hiện hoá tầm tầm nhìn của công ty
Chất lượng cuộc sống cá nhân & gia đình
Thông thường ở những thời điểm này, những founder thực sự có liên kết sâu sắc với sứ mệnh của startup sẽ có xu hướng all-in, không chỉ không nhận lương mà còn bỏ thêm tài sản cá nhân và đi vay mượn khắp nơi.
Cá nhân tôi không có phán xét gì ở trong việc quyết định nhận bao nhiêu lương của founder vì mỗi nhà mỗi cảnh. Thậm chí, nếu founder không có nhiều tài sản để back up cho gia đình, tôi không khuyên họ nên đi vay mượn, cầm cố nhà vì tôi tin rằng có thể 1 startup chết, nhưng tinh thần khởi nghiệp sẽ không chết. Họ có thể sẽ lại khởi nghiệp tiếp tục đến khi nào thành công. Nhưng nếu founder phải quay về mức âm, có thể ảnh hưởng đến gia đình, con cái; và gánh nặng này có thể khiến founder khó có thể khởi nghiệp được tiếp.
Lời kết
Qua quá trình đồng hành với startup, tôi nhận thấy làm startup khả năng rất cao startup sẽ rơi vào tình huống ngàn cân treo sợi tóc; đặc biệt là với các startup khởi nghiệp giai đoạn sớm. Thậm chí, trong portfolio của chúng tôi, mặc dù công ty vẫn còn runway khá thoải mái, một Founder & CEO tự nguyện không nhận lương để có thể hỗ trợ công ty, có thêm quỹ lương để có thể tuyển thêm nhân sự quan trọng để giúp công ty đạt được Product-Market-Fit.
Vì vậy, tôi có một góc nhìn là khởi nghiệp có thể sẽ trở nên dễ dàng hơn khi vấn đề tài chính của cá nhân và gia đình không còn phải là một nỗi lo nữa. Thay vì sáng lên lo startup, tối về lo gia đình; founder có thể tập trung toàn bộ não trạng cho startup, giúp tăng khả năng win cao hơn một chút.
Cảm ơn anh chị đã đọc bài blog hôm nay và mong rằng nó sẽ mang lại giá trị nào đó cho anh chị.
Let’s stay focused and keep pushing 🔥
Để nhận được bài viết sớm nhất, anh chị hãy subscribe trang blog bằng email của em nhé (trong trường hợp email của trang blog nằm trong hộp thư “Spam”, hãy chuyển qua hộp thư “Inbox”).