Chia sẻ về công việc tôi: Đầu tư mạo hiểm (Venture Capitalist)
Chào anh chị và các bạn, tôi là Tuấn - một venture capitalist tại quỹ Genesia. Đây là trang blog tôi chia sẻ những bài học mà bản thân may mắn học được cũng như những trải nghiệm của bản thân với mong muốn được học hỏi thêm góc nhìn từ anh chị cũng như đóng góp một phần nhỏ bé vào sự phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp ở Việt Nam.
Xin chào anh chị và các bạn. Trước hết, rất xin lỗi anh chị vì đã không xuất bản bài blog nào trong hơn 1 tháng qua. May mắn là tuần vừa rồi cũng đánh dấu việc tôi nộp bài luận cuối cùng cho trường đại học. Nên từ giờ hết được xài “mác“ sinh viên nữa rồi… haha. Giờ phải là: “dạ em làm đầu tư mạo hiểm ạ”. Cơ mà cũng không quá nhiều người biết đến công việc này.
Vậy làm đầu tư mạo hiểm là làm gì? Đây cũng là một dịp phù hợp để chia sẻ nhiều hơn về công việc mà tôi tâm huyết, may mắn có duyên được làm và giúp tôi thực hiện hóa được vision của bản thân.
Những đầu việc tôi làm
Thật ra công việc làm đầu tư mạo hiểm khá đơn giản, chỉ có 2 đầu việc chính là (1) làm deal (thương vụ đầu tư) và (2) đồng hành cùng những startup của quỹ.
Chính xác hơn, mỗi ngày tôi chỉ “vật lộn” để trả lời 2 câu hỏi: (1) làm thế nào để được chọn bởi những founder với tầm nhìn rõ ràng, sắc sảo, bản lĩnh thử thách để tái cơ cấu chuỗi giá trị, giúp cho thị trường hoạt động hiệu quả hơn?; và (2) làm thế nào để trở thành một đối tác tin cậy, góp sức để có thể tối đa hóa tiềm năng của startup.
Tất cả những đầu việc trong ngày tạo ra những cơ hội giúp tôi được học hỏi và hoàn thiện bản thân tốt hơn để có thể trả lời được 2 câu hỏi trên.
Tại sao không phải là (1) “hoặc” (2), mà phải là (1) “và” (2)?
Đầu tiên, một trong những điểm thú vị nhất của nghề này là bạn khó thể đảm bảo 100% rằng startup sẽ thành công bởi vì có quá nhiều biến số trong hành trình phát triển. Thậm chí, quy luật này cũng áp dụng cho những nhà đầu tư lão làng, cực kì nhạy bén, đã đầu tư vào những startup thành công với định giá tỷ đô. Theo một thống kê, có khoảng 92% startup Việt thất bại (và không thất bại không đồng nghĩa với thành công). Đó là lý do tại sao công việc này được gọi là “đầu tư mạo hiểm”. Vì thế, với mỗi thương vụ đầu tư, nhà đầu tư mạo hiểm có trách nhiệm để biến quyết định của mình trở thành quyết định đúng thông qua việc không ngừng nỗ lực học tập và phát triển để có thể đóng góp nhiều hơn.
Hơn nữa, (1) và (2) là đôi bạn cùng tiến, cùng phát triển, bổ trợ và cộng hưởng cho nhau. Nếu bạn lăn xả, giành thời gian và tâm trí của mình với các startup mình đầu tư, bạn có cơ hội để tiếp cận sâu hơn những khó khăn của startup, cùng nhau xắn tay áo giải quyết. Đây là những bài học vô giá đối với tôi, giúp tôi xây dựng được sự cảm thông với founder (đặc biệt quan trọng vì tôi chưa có những trải nghiệm của founder). Tựu chung lại, việc này không những giúp giải quyết những bài toán của startup, mà còn góp phần không nhỏ để tạo nên một nhà đầu tư mạo hiểm được chọn bởi các founder xuất sắc. Hơn nữa, nếu may mắn, được founder ghi nhận và chia sẻ với các founder khác, giúp quỹ tôi có thể tiếp tục được chọn để đồng hành bởi những founder khác.
Thế giới startup nhỏ mà và gió tầng nào gặp mây tầng ấy.
P/s: Nhận được công nhận thực sự của những founder mà quỹ Genesia may mắn được đồng hành chính là những liều “doping” tinh thần, giúp chúng tôi tiếp tục chạy bền với nghề.
Cơ chế của quỹ tôi Genesia
Để có thể bền bỉ tiếp tục trả lời 2 câu hỏi trên, một cơ chế phù hợp là một nền tảng quan trọng.
Thứ nhất, cơ cấu tổ chức theo hướng phẳng, hầu như chỉ có 2 tầng chính bao gồm (1) Thành viên hợp danh (gọi tắt là GP) - là những người đứng đầu quỹ và (2) Người làm đầu tư mạo hiểm (bao gồm những chức danh như Associate, Manager hay Principle). Sự khác nhau giữa 2 tầng này là GP sẽ thầu thêm 2 việc: (i) gọi vốn cho quỹ và (ii) đưa ra quyết định đầu tư cuối cùng. Những phạm vị công việc còn lại GP và người làm đầu tư mạo hiểm hầu như giống nhau. Nói cách khác, dù chức vụ là Associate, bạn ấy cũng được trao quyền để làm gần như hết chuỗi giá trị của VC - từ tìm kiếm cơ hội đầu tư, đầu tư, và hỗ trợ startup sau khi đầu tư. Để đi từ đầu đến cuối (nghĩa là lúc quỹ phải thoái vốn) với một startup sẽ cần đến cả thập kỉ.
Thứ hai, cơ chế thưởng và phạt theo năng lực của mỗi người rõ ràng. Nếu startup thành công, người dẫn dắt thương vụ đầu tư đó sẽ được thưởng nhiều nhất, mặt khác, nếu thất bại, người dẫn dắt ấy sẽ bị phạt vì làm mất tiền của quỹ. Tôi cũng khá bỡ ngỡ khi lần đầu nghe, nhưng chiêm nghiệm lại thì cơ chế này rất sâu sắc. Nó tạo ra động lực khiến cho người dẫn dắt không được dễ dãi với thương vụ đầu tư của mình, mà phải “sống chết” với các thương vụ mà họ phụ trách; suy nghĩ và hành động dưới góc nhìn của một GP (dù chức danh của họ là ai).
Lời kết
Tóm lại, để trả lời cho câu hỏi: Vây làm đầu tư mạo hiểm là làm gì? Tóm tắt, công việc đầu tư mạo hiểm của tôi chỉ đơn giản là cố gắng hoàn thiện bản thân mỗi ngày để có thể trả lời được câu hỏi (1) và (2). Và tôi may mắn khi làm việc ở quỹ với cơ chế phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi để tôi tập trung vào việc trả lời 2 câu hỏi trên.