Adjacent Possible và Instacart
Làm startup, khi ý tưởng hiện tại đang gặp nhiều khó khăn, và bạn đừng trước ngã rẽ: cố gắng tiếp tục vs. bỏ nó đi. Khi đặt vào bối cảnh những nhân viên của bạn còn mái ấm nhỏ của họ, mặt khác, bạn cũng đang thiếu dòng tiền để nuôi chính công ty hiện tại mà bỏ đi ý tưởng này thì cũng chưa thấy được idea nào đủ sáng.
Nếu bạn cũng đang ở trong giai đoạn trên, tôi nghĩ bài blog này có thể mang một góc nhìn mới và có thể hữu tích cho bạn. Bài viết được tóm lược từ chia sẻ của Co-founder Instacart, anh Apoorva Mehta chia sẻ trên kênh South Park Commons.
Trước khi sáng lập Instacart, anh Mehta đã đọc cuốn sách How We Got To Now của Steven Johnson. Trong đó, Johnson giới thiệu một khái niệm có tên là "Adjacent Possible"—tạm dịch là “khả năng liền kề”. Ý tưởng này đề cập đến việc tại mỗi thời điểm trong lịch sử, có những thứ trở nên khả thi chỉ khi môi trường xung quanh đã đủ điều kiện. Công nghệ phát triển, hành vi người dùng thay đổi, văn hóa xã hội dịch chuyển—và chính những yếu tố này mở ra những cơ hội mà trước đây không thể tồn tại.
Anh Mehta đã áp dụng cách tư duy này khi tìm kiếm ý tưởng startup của mình:
“Khi tôi nghĩ về công ty mà mình muốn xây dựng, tôi luôn tự hỏi: điều gì đang trở nên khả thi ngay lúc này mà trước đây chưa thể thực hiện?”
Và đó là lúc Instacart ra đời.
Vào đầu những năm 2000, Webvan—một trong những startup tiên phong trong lĩnh vực giao hàng thực phẩm tận nhà (cùng chung mô hình của Instacart —đã thất bại. Không phải vì ý tưởng tệ, mà vì thời điểm chưa chín muồi. Lúc đó, có ba yếu tố quan trọng chưa đủ điều kiện để một mô hình như Instacart thành công:
Smartphone chưa phổ biến → Người dùng không có công cụ tiện lợi để đặt hàng.
Thẻ tín dụng/thẻ ghi nợ chưa được sử dụng rộng rãi → Thanh toán online vẫn còn xa lạ.
Thói quen mua sắm online chưa hình thành → Người tiêu dùng chưa sẵn sàng chuyển đổi hành vi.
Nhưng đến 2012, mọi thứ đã thay đổi:
✔ Smartphone có mặt ở khắp nơi.
✔ Hầu hết mọi người đều có thẻ tín dụng/thẻ ghi nợ.
✔ Mua sắm online đã trở thành điều bình thường.
Và như anh Mehta nói:
“Khi cả ba điều kiện này đều trở thành sự thật, Instacart đã trở nên khả thi vào năm 2012.”
Trước khi sáng lập Instacart, anh Mehta đã thử nghiệm hơn 20 ý tưởng startup khác nhau. Anh không dành quá nhiều thời gian để bám víu vào một ý tưởng, mà thay vào đó, liên tục thử nghiệm, học hỏi, và loại bỏ những gì không hiệu quả.
Một số ý tưởng mà ông từng thử:
Một mạng quảng cáo cho các game xã hội trong thời kỳ Facebook đang bùng nổ.
Một ứng dụng đánh giá từng món ăn trong nhà hàng, khi Instagram khiến mọi người thích chụp ảnh đồ ăn.
Một nền tảng deal giảm giá dành riêng cho bữa trưa và bữa tối, khi Groupon đang thịnh hành.
Nhưng cuối cùng, tất cả những ý tưởng này đều bị loại bỏ. Bởi vì với anh Mehta, bài học quan trọng nhất là:
“Iteration speed is everything.” (Tốc độ thử nghiệm là tất cả.)
“Càng nhanh chóng thử nghiệm các ý tưởng, bạn càng có nhiều cú sút về phía khung thành và cơ hội thành công cao hơn.”
Một trong những lời khuyên nghe có vẻ ngược đời nhưng lại cực kỳ quan trọng từ anh Mehta là: Hãy “giết” ý tưởng của mình càng sớm càng tốt. Thay vì nuôi dưỡng mọi ý tưởng mới, hãy tự viết ra 10 lý do hàng đầu khiến nó có thể thất bại. Nếu không thể vượt qua được những thách thức đó, tốt nhất là đừng đầu tư thêm thời gian. Sự thẳng thắn đầy khắc nghiệt này giúp bạn tập trung năng lượng vào những ý tưởng thực sự có tiềm năng.
Tôi cũng được học từ một người anh một cách tiếp cận tương tự. Trước khi làm đụng đến các phần đòi hỏi tốn mất thời gian, hãy đi bán khống sản phẩm cho tập khách hàng tiềm năng. Và gặp những người có góc nhìn sắc bén trong ngành để nhờ họ “giết” ý tưởng đó. Việc này không dễ, nó đòi hỏi về khả năng giao tiếp, tưởng tượng và sense tốt về khách hàng; và nó cũng khắc nghiệt không kém vì những cuộc debate sử dụng nhiều tế bào não; nhưng đây là một cách hiểu quả để tận dụng được nguồn lực một cách tối ưu. Tôi xin kết lại bài blog bằng câu quote của anh Mehta ở trên:
“Iteration speed is everything.”
Cảm ơn anh chị đã dành thời gian đọc bài viết này, và hy vọng nó mang lại một góc nhìn thú vị cho anh chị.
Let’s stay focused and keep pushing 🔥
Nếu điều này khiến anh chị suy nghĩ, hãy kết nối và trao đổi — bấm vào đây!
Để nhận được bài viết sớm nhất, anh chị hãy subscribe trang blog bằng email của em nhé (trong trường hợp email của trang blog nằm trong hộp thư “Spam”, hãy chuyển qua hộp thư “Inbox”).